نوروز و فلسفه هفت سین برابر با «امشاسپندان»
هفتسین بخش جداناشدنی نوروز است و برای ما نوروز بدون آن رنگ و بویی ندارد. تب و تاب تدارک وسایل سفره هفت سین، سبزه سبز کردن، انداختن ماهی قرمز به تنگ و در صف خرید سمنو انتظار کشیدن جزو خاطرات شیرین ما ایرانیهاست که سالی یکبار فرصت تجدید آن را پیدا میکنیم.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران، با این حال کمتر پیش آمده که برای یافتن دلیل آن سری به کتابخانه بزنیم و در میان انبوه آثار مکتوب و تاریخی ردی از فلسفه وجودی این سفره پر رمز و راز پیدا کنیم.
نوروز و فلسفه هفتسین برابر با امشاسپندان
محمدعلی دادخواه در کتاب «نوروز و فلسفه هفت سین» مینویسد: «الگوی هفتسین، هفتنام هفته نخست هر ماه، برابر با نام «امشاسپندان» است که فرشتگان الهیاند و نیکی و پاکی و ستایش را از آسمان به انسان زمینی عرضه میدارند. امشاسپندان فروزههای اهورامزدا و هر کدام دارای مفهومی هستند که بخشی از عظمت خداوند یکتا را به آدمی میشناسانند و با شناخت و پیروی از این مفاهیم و ایزدان میتوان اهورامزدا را درک کرد.»
این نویسنده درباره فلسفه ارکان سفره هفت سین نیز مینویسد: «سنجد، گام نخست سفره هفت سین به نشانه ورود به سرزمین خرد و ندای خردگرایی و دعوت به عقل است. گام دوم، سیب، راهیابی به شهر سلامتی و نماد صحت، سلامت شخص و جامعه است، سومین قدم، سبزه رسیدن به ساحل ایثار و مفهوم آن صلای از خودگذشتگی و ایثار است. پایه چهارم سمنو، دستیابی به خانه توانایی و نیایش قدرت و مبارزه با ضعف است. گام پنجم، سیر، نماد و نشانه مناعت طبع که شایسته است انسان همواره با قناعت بر جهان بنگرد. شاخه ششم، سرکه، نماد پذیرش ناملایمات و پذیرش واقعیتهای حیات است و گام هفتم، سماق، نماد و نشانه صبر، بردباری و شرط دستیابی به پیروزی و نشستن بر اریکه کامیابی، مبارزه و مقاومت است.»
دیدگاه پژوهشگران معاصر درباره هفت سین
هاشم رضی در کتاب «گاهشماری و جشنهای ایرانیان» مینویسد: «ایرانیان عقیده داشتند که در ایام نوروز ارواح درگذشتگان از جایگاه آسمانی خود به زمین و به خانههای خویش باز میگردند. بازماندگان برای پذیرایی از آنها سفرهای رنگین میگستراندند و انواع خوراکها و نوشاکها را در آن مینهادند تا ارواح درگذشتگان از پذیرایی و صفا و پاکیزگی بازماندگان، دل خوش شده و آنان را برکت عطا کنند. این رسم توجیه سفره نوروزی یا هفت سین شد.»
به نظر دکتر مهرداد بهار، آیین هفت سین در ارتباط با تقدس هفت سیاره موثر بوده است و گمان بر این بوده که اگر کسی هر هفت را در اختیار داشته باشد، نظر لطف هر هفت سیاره را به خود جلب کرده و خوشبخت میشود.