تشریح مفاهیم رقص کردی
یک جامعه شناس معتقد است: حرکات آئینی «ئه لپه رگه»،«هه لپه رکی» یا رقص کردی ریشه کهنی دارد و در واقع دستمال به دست گروه رقص، نماد فرمانده یک گروه جنگی را دارد.
سرپرست گروه رقص «سیروان» در گفتوگو با ایسنا، درباره رقص کردی «ئه لپهرگه» بیان کرد: «ئه لپه رگه» یا «هه لپه رکی» به معنای پرش و جهش است که در مناطق کردنشین ایلام، کردستان و کرمانشاه ریشه دارد.
محمود باقری با بیان اینکه این واژه ریشه در تمدن کردها دارد، افزود: یک سنگ نوشته در تپه علی کُش ایلام وجود دارد که شاید قدمت آن به ده هزار سال پیش هم میرسد. این سنگ نوشته نشان میدهد رقص کردی از زمانهای کهن در بین مردم زاگرس نشین وجود داشته است.
او ادامه داد: چون در زمان قدیم بردن سلاحهای جنگی به داخل کاخ پادشاهی ممنوع بوده است، از دستمال برای این کار استفاده میکردند. در واقع یک گروه رقص نماد فرماندهان و سربازان جنگی است، فرد اولی که در گروه، دستمال به دست میگیرد نماد فرمانده ارشد جنگی است و به آن چوپی کیش یا سر چوپی میگویند و به نفر آخر «بِن چوپی» گفته میشود.
این جامعهشناس افزود: افراد در «ئه لپه رگه» یا رقص کردی چهار گام به جلو و دو گام به عقب میبرند و روی زمین پا میکوبند. این حرکت به معنای آن است زمانی که دشمن به ما حمله کرد اگر دو گام ما را به عقب برد، باید ما چهار گام به سمت آنها حمله کنیم. این نشان میدهد که با اتحاد و همدلی یکدیگر میتوانند بر دشمن پیروز شوند. پا بر زمین کوبیدن به معنای این است که ما همیشه هستیم و خواهیم ماند.
باقری با بیان اینکه «ئه لپه رگه» در مناطق کردستان و ایلام یکی هستند، افزود: اما تفاوتهایی هم دارند. برای مثال در کردستان از شال برای دور کمر استفاده میکنند اما در ایلام از لچک یا چفیه استفاده میکنند. مردان منطقه ایلام بیشتر از لباس چریکی که جلوی آنها دکمه دارد، استفاده میکنند. کفشهای منطقه ایلام نیز با منطقه کردستان متفاوت است.
سرپرست گروه رقص «سیروان» همچنین بیان کرد: رقص «ئه لپه رگه» در زمان کشاورزی، برداشت و کاشت محصول برای شادی و خوشحالی انجام میشده است و در زمان جنگ نیز برای ترساندن دشمن به کار میرفته است تا بگویند ما هیچ استرسی نداریم و شاد هستیم. حتی بعد از جنگ هم برای جشن پیروزی از آن استفاده میشده است.
باقری اضافه کرد: برخی از محققان معتقدند با نواختن ساز دُهل، آغاز جنگ را اعلام میکردند به همین دلیل چوپی کیش یا فرمانده گروه با دُهل بازی میکند. تمام تماشاگران هم دوست دارند کسی که دستمال به دست دارد و چوپی کیش گروه است، بر دُهل غلبه کند و پیروز شود. در برخی از مراسم عروسیهای ما اگر چوپی کیش بتواند دُهل زن را از رده خارج کند تمام شاباش مراسم را پیشکش او میکنند.