معمای تکرار ریزش در پایتخت
کارشناسان شهری یکی از مهمترین بحرانهای اصلی دهه اخیر در شهر تهران را فرونشست زمین معرفی میکنند. از دیدگاه آنها زمانی که کمبود منابع آبی وجود داشته باشد، باید برای جبران این کمبود از منابع زیرزمینی آب استخراج شود. استخراج مداوم و بیش از ظرفیت منابع آب زیرزمینی سبب خشک شدن این منابع خواهد شد. اگر این منابع خشک شود، حفرههای زیرزمینی که تا قبل از خشک شدن محل ذخیره آب بوده، به مرور زمان فرونشست زمین را موجب میشوند. براساس مطالعات صورتگرفته در کارگروههای تخصصی در شهر تهران، روزانه یک میلیمتر نشست زمین اتفاق میافتد.
با کنار هم قراردادن مجهولات و معلولهای معادله «فرونشست زمین» در دو حادثه خیابان شهران و پیامبر در تهران مشخص میشود در حال حاضر سه عامل بهعنوان سه متهم «سریال نشست زمین» میتوانند مطرح باشند. عامل اول که بهعنوان یکی از سرچشمههای ریزش زمین مطرح است وجود «مغار»های لایه زیرزمینی شهر است. مغارها حفرههای درون زمین است که در اثر برداشت بیرویه از سفرههای آب زیرزمینی بهوجود آمده است. پیش از این و پس از بروز حادثه خیابان شهران، کارشناسان شهری به مدیران شهری تاکید کرده بودند که قبل از شروع پروژهها باید مطالعات دقیق ژئوتکنیکی انجام شود و تا تایید نهایی اقدام به اجرا نشود ولو آنکه پروژه زمانبر باشد.
عامل دوم در بروز حوادث مشابه ریزش زمین اخیر، «حفاری مترو» است. بررسیها نشان میدهد حفاری مترو و ارتعاش ناشی از فعالیت دستگاههای حفاری، باعث لرزش خاکهای ریزدانه و سست روی هم و ریزش به داخل تونل مترو میشود. با درنظر گرفتن این عامل بهعنوان یکی از متهمهای احتمالی بروز سریالهای فرونشست زمین در صورتی که پس از این عملیات حفاری آگاهانه نسبت به آدرس دقیق «مغار»ها انجام نشود، بازهم حوادثی از جنس ریزش زمین در خیابان شهران و پیامبر رخ خواهد داد.«نشتی آب از شبکه قدیمی» نیز بهعنوان سومین عامل فرونشستهای اخیر در خیابانهای تهران معرفی میشود. مدیران شهری معتقدند به دلیل آنکه جنس خاک تهران از نوع آبرفتی است و آب به راحتی میتواند خاک ریزدانه را تحتتاثیر خود قرار دهد، شاهد نشست زمین در پایتخت هستیم.
اگرچه برای تشخیص و اثبات یک یا تعدادی از این سه عامل در وقوع حادثه ریزش خیابان پیامبر باید منتظر اعلام گزارش نهادهای تحقیقاتی مسوول ماند اما آنچه فعلا میتواند بهعنوان یک سناریوی احتمالی درباره ادامهدار بودن سریال «ریزش» زمین در پایتخت مدنظر قرار گیرد موضوع در خطر بودن محلههای واقع در مسیر در دست ساخت خط 6 مترو است چراکه اگر در مسیر حفاری مترو بازهم «مغار» یا همان حفرههای زیرزمینی وجود داشتهباشد و عملیات شناسایی این مغارها پیش از آغاز عملیات حفاری انجام نگرفته باشد، در این صورت احتمال فرونشست زمین در این مسیر بیش از سایر مناطق پایتخت خواهد بود.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، خط 6 مترو تهران به طول 31 کیلومتر و دارای 30 ایستگاه است که از شهرک نفت در محدوده شمالغرب تهران آغاز شده و با عبور از ایستگاههای شهید آبشناسان، شهران، شهرزیبا، آیتالله کاشانی، شهیدستاری، شهید اشرفی اصفهانی، یادگار امام (ره)، مرزداران، شهرک آزمایش، پل نصر، چهارراه کارگر، پارک لاله، میدان ولیعصر (عج)، شهید نجاتاللهی، هفت تیر، بهار شیراز، بزرگراه شهید صیاد شیرازی، امام حسین(ع)، میدان شهدا، امیرکبیر، 17 شهریور، میدان خراسان، منصور، بعثت، کیانشهر، دولتآباد، چشمهعلی و ابنبابویه و در نهایت به حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) میرسد. بنابراین صرف نظر از ایستگاههای تقاطعی نظیر میدان ولیعصر(عج)، هفتتیر، میدان امام حسین(ع) و میدان شهدا که پیش تر در قالب پروژه دیگر خطوط مترو ساخته و بهرهبرداری شده است، نگرانی درباره تکرار احتمالی چنین حوادثی در 25 نقطه دیگر که کارگاههای خط 6مترو فعال است، به جای خود باقی است.