راه‌هایی برای کنترل بچه‌های بیش‌فعال

ما با این کودکان برخورد کرده‌ایم. زمانی که در رستورانی نشسته‌ایم و کودک میز بغل را نگاه می‌کنیم و با خود می‌گوییم: «وای... کودکان من هرگز این‌گونه نخواهند شد.» و حال شما کودکی را به دنیا آورده‌اید که درست مانند او پر از انرژی است. شاید فکر کنید که برای کنترل این انرژی هیچ راهی وجود ندارد اما با رعایت نکاتی می‌توانید این انرژی را کنترل کنید.

به رژیم غذایی او توجه کنید

اگر کودکی پر انرژی دارید، به رژیم غذایی او دقت کنید. مقدار مواد مصرفی چون کافئین، محصولات گندمی (نان، بیسکویت، کیک) و دیگر مواد شیمیایی را در رژیم غذایی او کنترل کنید. برچسب‌های محصولات را بخوانید و از مقدار قند مصرف شده در مواد غذایی و نوشیدنی‌های او آگاهی یابید. به دنبال سالم‌ترین مواد غذایی باشید.

به دنبال فعالیت‌هایی برای کودکتان باشید

بعضی از مردم معتقدند که ورزش برای کودکان در سنین پایین مناسب نیست اما کودکان پر انرژی احتیاج به سوزاندن کالری دارند. به دنبال فعالیت‌هایی باشید که احتیاج به دویدن، پریدن، رقصیدن و تحرک دارند. به جای رفتن به کتابخانه او را به کلاس شنا یا دیگر کلاس‌های ورزشی بفرستید تا انرژی بسوزاند.

با کودکتان بازی کنید

کودکان پر انرژی احتیاج به تعامل از سوی دیگران دارند. این کودکان نمی‌توانند ساعت‌ها روبروی تلویزیون بنشینند یا کتاب بخوانند در حالی که شما اطراف خانه می‌چرخید. برای آنها وقت بگذارید و با آنها بازی کنید.

اسباب بازی‌هایی برای او بخرید که احتیاج به تحرک و فعالیت دارد

کودکان پر انرژی تحرک را دوست دارند. آنها به دنبال بازی‌هایی مانند دوچرخه‌سواری، توپ‌بازی، هولاهوپ و... هستند که احتیاج به فعالیت دارد. این کودکان از خواندن کتاب یا نقاشی کردن کسل می‌شوند و معمولا نمی‌توانند آرام مقابل تلویزیون به مدت طولانی بنشینند.

تا جایی که می‌توانید تماشای تلویزیون را مدیریت کنید

تحقیقات نشان داده که استفاده‌ی زیاد از بازی‌های رایانه‌ای و تلویزیون منجر به بروز مشکلات رفتاری در این کودکان می‌شود.

بر رفتارهای مثبت او تمرکز کنید

با کودکان پر انرژی معمولا بدرفتاری می‌شود. مطمئنا آنها جمله‌هایی مانند «بنشین» و «نپر» را بارها شنیده‌اند. سعی کنید به جای این کار، از او تعریف کنید. اگر او هنگامی که شما با فرد دیگری در حال صحبت هستید یا در مطب پزشک منتظر نشسته‌اید آرام بود، او را تحسین کنید. به او بگویید که شما متوجه رفتار خوب او شده‌اید. اگر او در سوپر مارکت آرام کنار شما قدم زد و مانند همیشه نپرید و جست‌وخیز نکرد، از او تشکر کنید و به او بگویید که به داشتن همچین کودکی افتخار می‌کنید.

کودکان پر انرژی کودکان بدی نیستند، آنها معمولا کنجکاو و پر از زندگی هستند و هیچ وقت نمی‌خواهند به شما آزار برسانند. به جای ممانعت از او، سعی کنید رفتارهای او را مدیریت کنید. در این صورت محیطی آرام‌تر برای خود و خانوده‌ی خود خواهید داشت.

روش‌های برخورد با دانش‌آموزان بیش‌فعال در کلاس

حساس نشوید: به بیش‌فعالی دانش‌آموز حساسیت فراوان نشان ندهید زیرا احتمال دارد این رفتار برای جلب توجه باشد.

محیط آرام: تا می‌توانید از روش‌هایی کمک بگیرید تا در فضای کلاس آرامش را برقرار کنید. کودکان بیش‌فعال در کلاس پر سروصدا و شلوغ تحریک‌پذیرند. قصه‌گویی و استفاده از موسیقی آرام و ملایم برای آرامش او معجزه می‌کند.

تمرکز این گروه از دانش‌آموزان را به هم نزنید: زمانی که مشغول انجام تکالیف خود هستند با آنها حرف نزنید.

زمانی را برای صحبت انفرادی با او قرار دهید: راجع به علاقه‌مندی‌ها و موفقیت‌های او صحبت کنید.

با مشورت خود او علامت و نشانه‌ای را با هم قرارداد کنید تا مواقعی که حواسش پرت شد و یا تکالیف را درست انجام نداد، بدون جلب توجه دیگر هم‌کلاسی‌هایش از آن استفاده کنید.

تکالیف کلاس را به تدریج به او بدهید و درحین انجام کارش، لحظاتی هرچند کوتاه به او استراحت بدهید.

برای دانش‌آموز بیش‌فعال بغل دستی در نظر نگیرید تا عملکرد حرکتی بیشتری داشته باشد. (مراقب باشید تا احساس طرد شدن از همکلاسی‌ها را پیدا نکند.)

زمان انجام تکالیف توسط دانش‌آموز و تدریس در کلاس، قدم بزنید و گاهی به آرامی دستی بر سرش بکشید تا تمرکزش را از دست ندهد.

با جملات مثبت با او صحبت کنید. مثلا هرگز به او نگویید: از جایت بلند نشو. جملات منفی او را تحریک می‌کنند.

در مواقع اضطراری اگر قادر به کنترل کلاس نیستید احساس ضعف خود را نشان ندهید. فریاد نزنید و او را مورد انتقاد قرار ندهید. سعی کنید با مدد گرفتن از مشاور مدرسه، مشکل را به آرامی حل کنید.

چگونه به کودک بیش‌فعال کمک کنیم تا تمرکز و دقت بیشتری داشته باشد؟

تمرینات ساده و سرگرم‌کننده‌ی زیر با استفاده از ارزان‌ترین اسباب‌بازی‌ها و لوازم خانگی می‌توانند به افزایش تمرکز کودک مبتلا به ADHD کمک کنند:

۱) بازی‌ها و حرکاتی با ریتم متوالی: اشکال مختلفی از بازی وجود دارد، می‌توانید بسته به سن کودک نوعی از آن را که کودک دوست دارد انتخاب کنید، این بازی‌ها می‌تواند روی کامپیوتر و سیستم‌های ویدئویی انجام شود مثل: ایکس‌باکس. این بازی‌ها کمک می‌کند دقت، سرعت پردازش، برنامه‌ریزی، تعیین توالی و یکپارچگی موتور حرکتی کودک بهبود یابد. به علاوه انجام تمرینات ایروبیک نیز می‌تواند به تحقق این اهداف کمک کند.

۲) انجام بازی‌هایی بر پایه‌ی داستان: برای این کار نیاز به کتاب قصه‌هایی خوب با یک ماجرای تخیلی خوب خواهید داشت، سعی کنید یک داستان کوتاه بخوانید و از محتوای آن سوالات کوتاهی از کودک بپرسید. یا دو پاراگرف برای کودک خود بخوانید بعد از کودک بپرسید فکر می‌کند در ادامه چه اتفاقی می‌افتد، او را راهنمائی کنید تا از محتوای اصلی داستان دور نشود و بعد حدس خودتان برای ادامه‌ی داستان را مطرح کنید. بعد ادامه‌ی داستان را بخوانید و در آخر در مورد حدس‌هایتان گفتگو کنید.

این کار به تقویت حافظه‌ی فعال و تمرکز کودک کمک خواهد کرد و همچنین منطق و حس شوخ‌طبعی کودک را نیز پرورش می‌دهد.

۳) ماز: می‌توانید مازهای متناسب با سن کودک خریداری کنید و از بازی‌های آسان شروع کنید و با توجه به پیشرفت کودک سطح مازها را پیچیده‌تر کنید. اگر کودک شما پیشرفت داشت حتما او را تشویق کنید، این بازی برای تقویت تمرکز، برنامه‌ریزی، تعیین توالی، سرعت پردازش و یکپارچه‌سازی دیداری‌ـ‌حرکتی بسیار کمک‌کننده هستند.

۴) پازل: بازی پازل برای کودکان مبتلا به ADHD و اختلالات یادگیری بسیار عالی است، چراکه به تقویت توابع مغز (توجه، حافظه، تمرکز، انعطاف‌پذیری، خلاقیت، انگیزه) بسیار کمک‌کننده است. می‌توانید در این قسمت نیز از پازل‌های ساده شروع کنید و با توجه به پیشرفت کودک سطح آنها را بالاتر ببرید. این بازی نیز برای تقویت تمرکز، برنامه‌ریزی، تعیین توالی، سرعت پردازش و یکپارچه‌سازی دیداری‌ـ‌حرکتی بسیار کمک‌کننده می‌باشد.

۵) بازی پدل بال: آیا تا به حال سعی کرده‌اید این بازی را با کودک خود انجام دهید؟ در واقع این بازی از یک راکت شبیه به راکت پینگ پونگ که یک توپ با کش به آن وصل شده، تشکیل شده است.

در اوایل بازی بهتر است کودک توپ را به زمین بزند و زمانی که مهارت کافی کسب کرد توپ را به هوا پرتاب کند. می‌توانید با کودک خود حرف بزنید و برای او زمان و رکورد شمارشی ثبت کنید. این بازی برای تقویت دقت و تمرکز و هماهنگی حرکتی مناسب است.

برای تقویت تمرکز کودک خود حتما، این تمرینات را انجام دهید، فرزند شما به هیچ‌وجه متوجه نمی‌شود که سعی دارید عملکرد مغز او را بهبود دهید زیرا این بازی‌ها برای او و حتی خود شما خیلی سرگرم‌کننده و مهیج هستند.

توجه داشته باشید که این تمرینات در حالی که لازم و ضروری است، یک جایگزین برای درمان محسوب نمی‌شود، بهتر است این فعالیت‌ها را در کنار اصلاح رفتار، برنامه‌ریزی درسی و در صورت لزوم درمان داروئی انجام دهید.