آلودگی هوا و تاثیر آن بر زنان باردار

آلودگی هوا از مشکلاتی است که تمامی افراد جامعه با آن درگیر هستند. زنان باردار از افراد در معرض خطر هستند و بهتر است نسبت به این آلودگی‌ها هوشیار باشند. نوع آلاینده‌ها در شهرهای مختلف ممکن است متفاوت باشد و بهتر است مادر باردار نسبت به آلاینده‌های هوا در محل زندگی خود آگاه باشد و با توجه به گزارش‌های هواشناسی و مرکز کنترل کیفیت هوا در زمان افزایش میزان آلاینده‌ها اقدامات لازم را برای محافظت از خود و کودک انجام دهد. در این مطلب با آلاینده‌های خطرناک موجود در هوا و پیشگیری‌های لازم برای مقابله با آنها آشنا خواهیم شد.

آلاینده‌های خطرناک در هوا

سطح و نوع آلاینده‌های مختلف هوا در فصل‌های مختلف سال ممکن است تغییر کند. در صورتی ‌که آلاینده‌های موجود در هوا بیش از حد مجاز باشد، می‌تواند خطرهای جدی برای مادران بارداری که مدت زیادی در آن هوا تنفس کرده‌اند به دنبال داشته باشد. همچنین بسیاری از خانواده‌ها در فصل سرما از وسایل گرمایشی با سوخت فسیلی مثل بخاری نفتی و گازی در داخل خانه استفاده می‌کنند. سوخت ناقص این وسایل گرمایشی ‌می‌تواند گاز‌های سمی خطرناکی را در هوای خانه ایجاد کند. نفس کشیدن در هوای آلوده و سمی می‌تواند مشکلات تنفسی برای مادر ایجاد کند و در اکسیژن‌رسانی به جنین تاثیر بگذارد. همچنین مواد سمی موجود در برخی از آلاینده‌ها ممکن است تاثیرهایی مثل نقص‌های اسکلتی و ساختاری در جنین و حتی سقط جنین را به دنبال ‌داشته ‌باشد. بخشی از مواد آلاینده‌ی موجود در هوا و تاثیر آن بر جنین به این شرح است:

مونوکسیدکربن: این گاز از سوختن ناقص سوخت‌های فسیلی آزاد می‌شود. تنفس گاز مونوکسیدکربن که گازی بی‌بو است، می‌تواند باعث کاهش اکسیژن خون و منجر به تنگی نفس، سوزش چشم و مجاری تنفسی شود. استنشاق طولانی‌مدت یا تنفس حجم زیاد گاز مونوکسیدکربن می‌تواند منجر به بیهوشی و حتی مرگ شود. از آنجا ‌که زنان باردار، آسیب‌پذیرتر از افراد عادی هستند، ورود مونوکسیدکربن به خون می‌تواند در روند اکسیژن‌رسانی به جنین اختلال ایجاد کند و آسیب‌هایی را برای جنین به همراه داشته باشد.

دی‌اکسیدگوگرد: یکی از منابع تولید‌کننده‌ی این گاز سمی در شهر‌ها خودرو‌ها هستند. تنفس دی‌اکسید‌گوگرد می‌تواند موجب نارسایی تنفسی و کاهش سیستم دفاعی ریه‌ها در مادر شود. کاهش سیستم دفاعی ریه در زنان باردار می‌تواند آنها را در معرض ابتلا به عفونت‌های ریوی قرار دهد.

ذرات معلق: در صورت افزایش سطح ذرات معلق در هوا این ذرات می‌تواند تاثیرهای منفی بر سلامت مادر باردار و جنین داشته باشد. ذرات معلق موجود در هوای آلوده که در حد هشدار است، می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی برای مادرشود. همچنین این ذرات باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به جنین و ایجاد نقص‌های ساختاری و اسکلتی یا حتی سقط می‌شود.

اُزُن: گازهای تاسیسات صنعتی و نیروگاه‌ها ممکن است حاوی ازن باشد یا باعث به وجود آمدن آن شود. تنفس ازن ممکن است باعث درد قفسه‌ی سینه، سرفه، گرفتگی ریه و سوزش گلو شود. اگر فرد در مدت طولانی در معرض ازن قرار بگیرد، ممکن است بافت ریه‌ی او دچار زخم دائمی شده یا حتی به سرطان ریه مبتلا شود. گاز ازن باعث وخیم‌تر شدن برونشیت و آسم نیز می‌شود. صدمه دیدن ریه می‌تواند باعث کاهش اکسیژن دریافتی شود و در زنان باردار ممکن است اکسیژن مورد نیاز جنین تامین نشود.

آزبست: لنت ترمز وسایل نقلیه، کارخانه‌‌های صنعتی و نساجی‌ها می‌تواند منابع آزاد کردن آزبست باشد. تنفس آزبست ممکن است به آزبستور و مزوتلیوما منجر شود. ابتلا به این بیماری‌ها در دوران بارداری بسیار خطرناک است و ممکن است باعث تنگی نفس و کاهش وزن زن باردار و بروز مشکل در روند رشد جنین شود. مزوتلیوما ممکن است تا مدت‌ها تشخیص داده نشود و با کاهش حجم ریه، مشکلات زیادی به وجود آورد. در هوای آلوده معمولا سطح آزبست در بخش‌های پرترافیک شهری خیلی بالاتر است.

آرسنیک: آرسنیک عنصری طبیعی است که استفاده‌های مختلفی دارد. به عنوان مثال می‌توان به استفاده از آنها در علف‌کش‌ها و سموم دفع آفات گیاهی اشاره کرد. اگرچه سطح آرسنیک موجود در هوا چندان زیاد نیست، اما افزایش ترکیبات آرسنیک در هوا یا تماس طولانی‌مدت با آن ممکن است باعث افزایش تولد کودکان با نقص‌های مادرزادی یا تولد نوزادان کم‌ وزن شود. گردوغبار و ذرات معلقی که از سمت مزارع یا شهر‌های صنعتی به مناطق مسکونی می‌آیند ممکن است حاوی ذرات آرسنیک باشد.

پیشگیری‌های لازم در مقابل آلودگی ‌هوا

اگرچه آلودگی هوا موضوعی است که از اختیار مادر باردار خارج است اما او می‌تواند با رعایت نکاتی میزان تماس با آلاینده‌ها را کم کند. آلودگی‌ها اگرچه مشکل بزرگی محسوب می‌شوند اما نباید مادران احساس نگرانی کنند، بلکه بهتر است در صورتی ‌که در شهر‌های بزرگ زندگی می‌کنند، به هشدار‌های سازمان هواشناسی و همچنین مرکز کنترل کیفیت هوا توجه کنند و اقدامات لازم را در صورت وجود وارونگی یا افزایش ذرات معلق انجام دهند. مادران باردار بخشی از اقداماتی را که می‌توانید برای کاهش مشکلات ناشی از آلودگی هوا به کار ببندید به این شرح است:

* بهتر است در روز‌هایی که آلودگی هوا در حد اخطار یا حتی بیش از حد مجاز است از خانه خارج نشوید.

* در صورتی ‌که شاغل هستید یا لازم است در روز‌های آلودگی هوا به خارج از خانه بروید، بهتر است از قبل ماسک‌های مناسبی را تهیه کرده و با وسایل نقلیه به مقصد خود بروید و از پیاده‌روی در این روزها خودداری کنید.

* فراموش نکنید در روز‌هایی که آلودگی هوا وجود دارد، نوشیدن حداقل دو لیوان شیر می‌تواند به شما کمک کند. کلسیم موجود در شیر عناصر سنگین را به خود جذب می‌کند و باعث دفع آنها از بدن می‌شود.

* استفاده از هواساز یا بخور سرد در منزل می‌تواند از میزان آلودگی داخل خانه کم کند.

* در روزهایی که آلودگی هوا زیاد است، از هر نوع فعالیت ورزشی شدید داخل و خارج از خانه پرهیز کنید.

* در صورت شدت گرفتن علائمی نظیر تنگی نفس، سوزش مسیر تنفسی و سرفه‌ی شدید به پزشک مراجعه کنید.