اختلالات بینایی در نوزادان

سلامت نوزاد برای والدین اهمیت بسیاری دارد. کاملا طبیعی است که در روزهای اول تولد، والدین نگران سلامتی نوزادشان باشند. یکی از مشکلات اولیه‌ای که ممکن است نوزاد در روزهای اول تولد با آن روبرو شود اختلالات بینایی است. این اختلالات معمولا ناشی از بیماری جدی و مهمی نیستند و با درمان‌های مناسب پزشکی به‌ راحتی برطرف می‌شوند. همچنین مشکلات بینایی مسئله‌ای رایج و شایع در بین نوزادان است.

نوزاد تازه متولد شده ممکن است مشکلاتی مانند چشم‌های ناهماهنگ (انحراف چشم)، اشک‌ریزش و چشم‌های متقاطع را تجربه کند. در ادامه به بررسی این مشکلات پرداخته می‌شود:

در برخی از نوزادان حرکت چشم‌ها ناهماهنگ است و چشم‌ها به جهات متفاوت نگاه می‌‌کنند. این موضوع کاملا طبیعی است زیرا عضلات چشم در نوزادان هنوز به ‌طورکامل رشد نکرده است. به ‌مرور و با گذشت زمان این عضلات به تکامل می‌رسند. این مشکل باید تا سه‌ماهگی نوزاد به ‌تدریج و خودبه‌خود برطرف شود درغیراین‌صورت نیاز به درمان پزشکی وجود دارد.

در برخی از نوزادان چین داخلی پوست در گوشه‌ی داخلی چشم می‌تواند باعث ایجاد نگاه صلیبی یا متقاطع شود. با رشد کودک، پوست منقبض می‌شود و چشم‌ها به حالت طبیعی درمی‌آیند. اما برخی از نوزادان ممکن است همچنان چشمان متقاطع داشته باشند که دراین‌صورت باید برای درمان به پزشک مراجعه شود.

نوزاد تازه متولد شده به ‌طور کامل توانایی تولید اشک را ندارد و مجرای تولید اشک در او مسدود است. در این وضعیت ممکن است چشمان نوزاد دائما حتی زمانی که گریه نمی‌کند، اشک‌‌آلود به نظر برسد، این مشکل تا یک سالگی نوزاد برطرف می‌شود.

پلک‌های قرمزرنگ نوزاد یکی از نشانه‌های عفونت چشم است. داشتن علائمی از سوزش و تحریک چشم هنگام قرار گرفتن در معرض تابش نور آفتاب می‌تواند ناشی از افزایش فشار چشم نوزاد باشد. مسدود بودن مجرای اشکی موجب تولید بیش از حد اشک در چشم برخی از نوزادان می‌شود و به نظر می‌رسد این نوزادان دائما در حال گریه هستند. همچنین سفید بودن مردمک چشم می‌تواند از نشانه‌های سرطان در نوزادان باشد.

عوامل بروز مشکلات بینایی در نوزادان

اختلالات بینایی در نوزادان معمولا به ‌علت تکامل نیافتن عضلات چشم اتفاق می‌افتد. با رشد کودک و تکامل ماهیچه‌های چشمی این اختلالات برطرف می‌شود. اما برخی از مسائل و مشکلات بینایی در نوزادان نیاز به درمان پزشکی دارند. بنابراین تا قبل از یک سالگی نوزاد باید معاینه‌ی جامع و کاملی برای تشخیص ناهنجاری‌های چشمی انجام شود.

اختلال ژنتیکی یکی از دلایل بروز مشکلات چشمی مانند آنوفتالمی، آنیریدیا، آلبینیسم و دیسژنز قسمت قدامی است. سوءمصرف الکل و مواد مخدر در دوران بارداری باعث ایجاد اختلال در بینایی نوزاد می‌شود. هیپوپلازی عصب بینایی ناهنجاری شایع چشمی در نوزادانی است که از مادران مبتلا به دیابت متولد می‌شوند.

نشانه‌های اختلال بینایی در نوزاد

حرکت غیرمعمول چشم: این حالت به معنای حرکت غیرمعمول چشم به جلو و عقب یا چرخش شدید چشم نوزاد است.

مالش بیش از حد چشم: در این وضعیت، نوزاد مدام حتی هنگامی که خواب‌آلود نیست، چشم‌های خود را می‌مالد.

ناهنجاری فیزیکی: وجود هرگونه تفاوت ظاهری در چشم‌ها مانند وجود لکه در چشم، باز بودن یکی از چشم‌ها یا چشم‌های برآمده از علائم فیزیکی نشان‌دهنده‌ی اختلال بینایی در نوزادان است.

چشم‌های اشک‌آلود: چشم‌هایی که بیش از حد ریزش اشک دارند.

شایع‌ترین اختلالات بینایی در نوزادان

۱- ورم ملتحمه یا چشم‌های صورتی

التهاب ملتحمه به ‌دلیل عفونت‌های ویروسی یا مسدود شدن مجرای اشکی ایجاد می‌شود.

علائم:

قرمز شدن نقاط سفید چشم

پلک‌های متورم

جاری شدن بیش از حد اشک

ترشح مایع زردرنگ مانند چرک

درمان:

تجویز قطره‌ی چشم آنتی‌بیوتیک توسط پزشک

ماساژ گرم

شستشو با آب نمک گرم

۲- انحراف کاذب چشم

انحراف کاذب چشم به حالتی گفته می‌شود که در آن چشمان نوزاد، به ‌علت پل بینی یا قسمت فوقانی پهن، متقاطع دیده می‌شود، در حالی ‌که واقعا این‌طور نیست. چشمان متقاطع به این معناست که ممکن است مسیر نگاه یک چشم به جلو باشد، در حالی ‌که چشم دیگر به داخل، بیرون، بالا یا پایین می‌چرخد.

علائم:

چشمان نوزاد متقاطع و ناهماهنگ به نظر می‌رسد.

نوزاد از زوایای جانبی به یک اشیا نگاه می‌کند.

درمان:

هیچ‌گونه درمانی برای این اختلال وجود ندارد و با گذشت زمان این حالت خودبه‌خود از بین می‌رود. اما در برخی موارد می‌توان به دلایل زیبایی عمل جراحی انجام داد.

۳- آمبلیوپی یا تنبلی چشم

تنبلی چشم به حالتی گفته می‌شود که در آن تمرکز و دید یکی از چشم‌ها در مقایسه با چشم دیگر بیشتر است. این اختلال به‌ دلیل فلاش دوربین یا تابش نورافکن که باعث تاری دید چشم‌ها می‌شود به وجود می‌آید.

علائم:

چرخش و سرگردانی چشم به‌ سمت بیرون یا داخل

ناتوانی در درک عمیق اشیا

درمان:

سندرم تنبلی چشم در صورت تشخیص زودهنگام به ‌راحتی با کمک عینک، قطره یا لنز قابل‌ درمان است. برای دریافت درمان‌های پزشکی مناسب باید به چشم‌پزشک مراجعه شود.

اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از مشکلات بینایی در کودکان

اگرچه اختلالات بینایی در کودکان، والدین را دچار ترس و اضطراب می‌کند، اما توصیه‌ها و راهکارهایی وجود دارد که والدین با کمک آنها می‌توانند از بروز مشکلات بینایی در فرزندشان جلوگیری کنند. این توصیه‌ها عبارتند از:

یکی از ایده‌های خوب این است که در اتاق کودک از لامپ کم‌نور استفاده کنید. همچنین موقعیت خواب نوزاد را تغییر دهید تا کودک تشویق به تماشای محیط اطرافش شود.

برای تقویت بینایی نوزاد، از اسباب‌بازی‌های آویزان در گهواره استفاده کنید تا کودک روی آنها تمرکز کند.

از جهات مختلف با کودک صحبت کنید تا کودک متوجه شود کسی در نزدیکی اوست و مدام زاویه‌ی دید خود را تغییر دهد.

هنگام تغذیه از هر دو طرف چپ و راست به نوزاد غذا دهید. این کار باعث می‌شود تا نوزاد روی اجسام از زوایای مختلف تمرکز داشته باشد.

نوزاد را به مکان‌هایی مانند باغ یا مرکز خرید ببرید و توجه او را به جاذبه‌های مختلف اطرافش جلب کنید تا قدرت بینایی نوزاد تقویت شود.

در هر حال لازم است والدین وضعیت نوزاد را به ‌دقت بررسی کنند و در صورت مشاهده‌ی هر نوع اختلال و مشکلی که تداوم دارد و از کنترل خارج شده است به متخصص چشم مراجعه کنند.