بیش از ۱۸درصد دانشآموزان مقطع دبستان در کشورهای مختلف جهان مبتلا به چاقی شدید هستند و هیچکدام از والدین آنها دلیل واقعی چاقی کودکان را نمیدانند.
برای مشکل چاقی کودکان میتوان دلایل متعددی را برشمرد که البته هرکدام پیچیدگیهای خاص خود را دارند. اما شاید مهمترین دلیلی را که میتوان برای چاقی بیش از حد کودکان و نوجوانان عنوان کرد مصرف بیرویهی مواد قندی است.
در سال ۲۰۱۵ سازمان بهداشت جهانی توصیه کرده بود تمامی افراد، فارغ از سن و جنسیت بهتر است به میزان ۱۰ درصد از مصرف روزانهی مواد قندی در رژیم غذایی خود کم کنند. طبق توصیهی متخصصان این سازمان کودکان نباید روزانه بیش از ۴۵ گرم مواد قندی مصرف کنند. بسیاری از والدین با داشتن تصوری غلط در مورد میزان قند موجود در غذاهای مختلف باعث چاقی کودکان میشوند. البته نمیتوان این توقع را از کودکان داشت. آنها عاشق شکلات، شیرینی، بستنی و دیگر مواد قندی هستند و این وظیفهی والدین است که به صورت مرتب بر تغذیهی کودکان خود نظارت داشته باشند، اما نکته اینجاست که خود والدین هم گاه دچار خطا میشوند. بر اساس تحقیقی که در مجلهی بینالمللی مبارزه با چاقی منتشر شده، بسیاری از ما بزرگسالان هم از میزان قند موجود در وعدههای غذایی مختلف بیخبریم.
در یک مورد تحقیقاتی، محققان موسسهی سلامتی مکس پلانک در کشور آلمان، ۳۰۵ خانواده را که دارای حداقل یک فرزند بین ۶ تا ۱۲ سال بودند مورد بررسی قرار دادند. طی این تحقیق قد و وزن هریک از کودکان اندازهگیری شد و هرکدام از والدین که مسئولیت تهیهی وعدههای غذایی در خانه را بر عهده داشتند در یک آزمون کامپیوتری شرکت کردند.
در این آزمون از والدین خواسته شد تا میزان قند غذاها و نوشیدنیهای معمولی که در اختیار کودکان گذاشته میشود را تخمین بزنند. این غذاها و نوشیدنیها شامل مواردی مانند آب پرتقال، ماست، پیتزا، سس گوجه فرنگی و خوراکیهایی از این دست بودند.
دلیل انتخاب این خوراکیها علاقهی معمول کودکان به آنها و وجودشان به صورت معمول در رژیم غذایی آنها بود. برای کمک به تصور والدین از میزان قند موجود در خوراکیها از آنها خواسته شد تا حدس بزنند در میزانهای مشخص از این خوراکیها چند حبه قند وجود دارد.
حدود سهچهارم از والدینی که در این آزمون شرکت کردند تصوری اشتباه از میزان قند موجود در خوراکیها داشتند. در برخی موارد والدین اشتباهاتی فاحش را در مورد سالم یا ناسالم بودن غذاهایی که برای کودکانشان فراهم میکردند مرتکب شده بودند.
به عنوان مثال بیش از ۹۰ درصد افراد شرکتکننده در این آزمون میزان قند موجود در ماست را بسیار کمتر از میزان واقعی ذکر کرده بودند. از سوی دیگر بسیاری از والدین هم به اشتباه فکر میکردند سس گوجهفرنگی یکی از پرقندترین خوراکیهای ممکن در سطح جهان است!
پس از مشخص شدن نتایج آزمون معلوم شد چاقترین کودکان متعلق به والدینی هستند که بیشترین خطا را در تخمین میزان قند موجود در خوراکیها داشتهاند.
البته باید به خاطر داشت که به خاطر محدود بودن جمعیت حاضر در این تحقیق، آزمون انجام شده الزاما ثابت نمیکند که دلیل چاقی این کودکان صرفا تصور اشتباه والدین آنها از میزان قند موجود در خوراکیهایی مثل پیتزا یا سس گوجهفرنگی است. با این حال نتایج این آزمون دلیل خوبی برای احتیاط بیشتر در مورد رژیم غذایی افراد در سنین کودکی است.
دکتر متیو دالاکر که طراح این تحقیق و آزمون بود پس از مشاهدهی نتایج آن در مصاحبهای گفت که از خطای بالای والدین در تخمین میزان مواد قندی موجود در غذاهای روزمرهی کودکان بسیار متعجب شده است. به گفتهی دالاکر تصوری قدیمی و البته اشتباه در مورد سالم بودن خوراکیهایی مانند ماست و آبمیوه باعث میشود تا والدین بیخبر از میزان قند موجود، آنها را با میزانی بیرویه در اختیار کودکان خود قرار دهند.
پزشکان موسسه مکس پلانک توصیه میکنند شرکتهای غذایی با نشانههایی مانند برچسبهای رنگی میزان قند موجود در مواد غذایی روزمره را به افراد نشان دهند. اما در حال حاضر توصیهی پزشکان این موسسه برای حل معضل چاقی کودکان مطالعهی جدی والدین در مورد قند موجود در مواد غذایی مختلف و مراقبت از رژیم غذایی کودکان است.