غذای مانده تا کی خوردنی است؟!
Left over یعنی پس‌مانده یا همان غذای مانده که امروز درست کرده‌ایم و اضافه‌اش را، خواسته یا ناخواسته، برای بعد، کوتاه‌مدت یا بلند مدت نگه می‌داریم. اما به نظر شما، غذایی که دوباره و چندباره گرم می‌شود یا گرم کردن غذای فریزری، همان ارزش غذایی مواد تازه را دارد؟ مسلما غذای مانده ارزش غذایی کمتری دارد، یعنی میزان ویتامین‌ها در آن تا حد زیادی کاهش یافته و همچنین کیفیت و بهداشت غذای مانده پایین‌تر از غذای تازه است. به همین‌دلیل محققان اصرار دارند که تا حد ممکن غذای هر روز، همان روز پخته و تازه مصرف شود، زیرا خوردن غذای مانده نه‌تن‌ها کیفیت بهداشتی و ارزش غذایی پایینی دارد که ممکن است باعث مسمومیت شود، بنابراین خوردن غذای مانده به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. تازه مصرف کردن غذا هم به این معنی است که هر خوراکی در همان وعده‌ای که پخته می‌شود، خورده شود. حتما می‌پرسید اگر مقداری از خوراک باقی ماند، چه باید کرد؟ یادتان باشد بعد از پخت، غذا نباید بیش از ۲ ساعت بیرون از یخچال بماند، زیرا نگهداری طولانی‌مدت غذا در خارج از یخچال، روی اجاق یا سرسفره، فرصتی را برای رشد میکروارگانیسم‌ها فراهم کرده و می‌تواند باعث آلودگی آن شود. البته بعد از انتقال به یخچال هم بیشتر از ۲۴ ساعت، نمی‌توان آن را در یخچال نگه داشت. البته در این مدت هم باید شرایط خاص نگهداری از غذا در یخچال رعایت شود که در ادامه این شرایط مهم بررسی شده‌اند.
اصول نگهداری غذا در یخچال
از آنجا که فریز کردن غذای پخته شده کار پسندیده‌ای نیست به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود، زیرا اثر تخریبی‌اش بیشتر از ارزش تغذیه‌ای خوراک است. نان یکی از معدود خوراکی‌هایی است که فریز کردن آن توصیه می‌شود و آن هم به خاطر تغییری است که هنگام نگهداری طولانی‌مدت در یخچال در نشاسته و پروتئین آن ایجاد می‌شود و حالت بیاتی به خود می‌گیرد که برای حفظ ارزش غذایی بهتر است فریز شود. اما در مورد سایر غذا‌ها باید بگوییم نحوه نگهداری غذا در یخچال بسیار مهم است. اگر غذا با حجم زیاد وارد یخچال شود، قسمت‌های مرکزی غذا نمی‌تواند به همان سرعتی که اطراف غذا سرد می‌شود، خنک شوند و ممکن است سرد شدن قسمت‌های مرکزی غذا چندین ساعت طول بکشد. گرم ماندن قسمت‌های مرکزی در همین چند ساعت سبب می‌شود شرایط برای تکثیر میکروارگانیسم‌ها و تغییرات آنزیمی در موادغذایی فراهم شود. البته تغییرات آنزیمی با توجه به نوع موادغذایی مختلف متفاوت است، اما به هر حال گرما هم واکنش‌های آنزیمی را تسریع کرده و هم سبب سریع‌ترشدن رشد و نمو میکروب‌هایی مانند استافیلوکوک اورئوس -که به استافیلوکوک طلایی هم معروف است- کلوستریدیوم پرفرنژنس و باسیلوس سرئوس می‌شود و این میکروب‌ها در فرصت ایجاد شده، رشد کرده و سم تولید می‌کنند. اما نکته مهم این است که سم تولید شده از این میکروب‌ها معمولا در همان ساعات اولیه هیچ نمودی در بو، مزه و ظاهر غذا ندارد و حتی ممکن است وقتی غذایی که شب پخته‌ایم را فردا ظهرش هم می‌خوریم، احساس کنیم خیلی هم خوشمزه بوده، اما از نیم ساعت بعد، بسته به نوع سمی که در غذا تولید شده، علائم مسمومیت از ضعف، دل‌پیچه، حالت تهوع، کاهش دمای بدن و لرز تا اسهال، استفراغ و ... ظاهر می‌شود؛ بنابراین وقتی می‌خواهید حجم زیادی از غذا را در یخچال بگذارید، بهتر است به جای یک قابلمه بزرگ، آن را در چند ظرف کوچک‌تر ریخته و بعد به یخچال منتقل کنید تا تمام قسمت‌های غذا با سرعت سرد شود. یادتان باشد تحت چنین شرایطی هم، می‌توان غذا را تنها تا ۲۴ ساعت در یخچال نگهداری کرد و بیشتر از آن به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. در ضمن این نکته را به خاطر بسپارید غذا‌هایی که برای تهیه‌شان به اصطلاح «دستمالی و دستکاری» زیادی می‌شوند، مثل الویه، انواع کباب، کوکو، کتلت و ... بسیار بیشتر از غذا‌های دیگر در معرض مسمومیت قرار دارند و نگهداری‌شان در یخچال به هیچ شکلی مورد اطمینان نیست.
نوع ظرفی که غذا در آن در یخچال نگهداری می‌شود نیز از نظر واکنش‌های شیمیایی که بین غذا و ظرف رخ می‌دهد، اهمیت دارد.
به طور مثال، روکش آلومینیومی یا روی برای موادغذایی اسیدی مثل غذا‌های حاوی رب‌گوجه مناسب نیست. در ضمن، ظرف غذا باید حتما دردار و روکش‌دار باشد تا آلودگی از محیط، وارد غذا نشود. در کل می‌توان گفت ظروفی مناسب نگهداری غذا هستند که دردار باشند و تبادل دما به خوبی در آن‌ها انجام شود که سریع خنک شود. ۳ نوع ظرف برای نگهداری غذا در یخچال مناسب است که نسبتا خنثی هستند: چینی، پیرکس یا شیشه‌ای و استیل. البته ظروف استیل همان‌طور که گفته شد برای نگهداری مواد ترش و اسیدی مناسب نیست. ظروف پیرکس مرسوم‌ترین ظروف برای نگهداری مواد غذایی است که بی‌خطر هم است. زندگی امروز شاید خیلی‌ها را مجبور به انتخاب سبکی از زندگی کرده باشد که واقعا دلچسب‌شان نیست، اما مجبورند برای چند وعده یک بار غذا درست کنند. بهتر است این افراد وقتی بیشتر از یک وعده غذا درست می‌کنند، کل غذا را سر سفره نیاورند یا قابلمه غذا را روی گاز رها نکنند. بهتر است بعد از طبخ غذا، به اندازه مصرف یک وعده از آن جدا شود و باقیمانده‌اش را بعد از خنک شدن قابلمه، سریع داخل یخچال بگذارند تا غذای تازه، مدت کمتری در دمای محیط باقی بماند. به این ترتیب اگر هر بار فقط به اندازه مصرف یک وعده، از ظرف اصلی غذا برداشته شود، فرصت رشد و تکثیر باکتری‌ها در غذا کمتر می‌شود.
فسادپذیرترین‌ها را بشناسید
موادغذایی از نظر فسادپذیری به ۳ گروه مواد غذایی با فسادپذیری بالا، نیمه فساد‌پذیر و دیر فاسد‌شونده تقسیم می‌شوند. انواع گوشت، لبنیات، تخم مرغ که به دلیل بالا بودن مقدار مواد مغذی، رطوبت بالا و آب فعال درون آن‌ها در معرض فساد بالاتری قرار دارند.
نگهداری طولانی‌مدت این مواد، به خصوص اگر شرایط استاندارد ذکر شده رعایت نشود، مسمومیت‌های بسیار شدید و طولانی‌مدتی را برای فرد در پی دارد که معمولا توسط میکروب کلوستریدیوم پرفرنژنس ایجاد می‌شود و مسمومیت با این میکروب شدیدترین نوع مسمومیت است. میوه‌ها و سبزیجات در دسته مواد نیمه فساد‌پذیر قرار می‌گیرند که برای کوتاه‌مدت در یخچال قابل نگهداری هستند.
دسته دیگر موادغذایی مثل حبوبات، غلات، برنج، ماکارونی و ... دیرتر فاسد می‌شوند و مسمومیتی که ایجاد می‌کنند با میکروب باسیلوس سرئوس ایجاد می‌شود. البته استافیلوکوک اورئوس هم در هردو مورد ذکر شده ایجاد مسمومیت کرده و در غذا‌هایی مانند سالاد الویه، جوجه کباب و کباب کوبیده و ... که دستکاری می‌شوند هم، تولید سم می‌کند.
یک توصیه به افراد شاغل
اصولا گفته می‌شود که غذا باید «سردِ سرد» یا «داغِ داغ» خورده شود تا امکان وجود باکتری‌های بیماری‌زا در آن به حداقل برسد. اما در بسیاری موارد که افراد شاغل خودشان غذا با خود می‌برند، دیده می‌شود که این غذا تا ساعت‌ها روی میز کار باقی می‌ماند یا زمستان‌ها از صبح ناهارشان را روی رادیاتور‌ها می‌گذارند که تا ظهر داغ شود! همین کار‌ها باعث ایجاد سم در غذا می‌شود.
منبع : برترین ها
منتشر شده در شنبه 24 ارديبهشت 1401
کد خبر : 10513
آخرین اخبار
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب‌سایت محفوظ می‌باشد.
طراحی وب سایت : ایران طراح
طراحی وب سایت : ایران طراح