مهارت حل مسئله چیست و چطور به رشد شغلی شما کمک می‌کند؟
وقتی در شرکتی و از زبان مدیری درباره‌ی مهارت حل مسئله می‌شنوید، باید بدانید که آنها اغلب به توانایی افراد در مدیریت شرایط سخت یا غیرمنتظره در محل کار و همچنین رفع چالش‌های پیچیده‌ی هر کاری اشاره دارند. سازمان‌ها بیشتر به دنبال افرادی هستند که بتوانند هر دو مورد بالا را ابتدا شناسایی کرده و سپس برای پیدا کردن راه‌حل مناسب و رفع آن اقدام کنند. مهارت حل مسئله ویژگی شخصی است که شما را قادر به انجام این کار می‌کند. مهارت حل مسئله ویژگی است که نه تنها به شما در کارها کمک می‌کند و باعث پیشرفت و توسعه‌ی فردی شما می‌شود، بلکه می‌تواند به عنوان راهگشای شما در مشکلات زندگی نیز عمل کند.
تعریف مفهومی مهارت حل مسئله
حل مسئله فرآیند درک یک چالش و تلاش برای یافتن راه‌حلی موثر برای آن است. بسته به نوع و پیچیدگی مسئله، ممکن است علاوه بر این مهارت، سراغ استفاده از مهارت‌های دیگر خود مانند تفکر انتقادی و حتی مهارت خود در حل کردن معادلات بروید.
مهارت حل مسئله به شما کمک می‌کند تا منبع مشکل را پیدا کنید و راه‌حل موثری برای آن بیابید. اگرچه حل مسئله اغلب خود به عنوان مهارتی شاخص و مجزا شناخته می‌شود، اما فراموش نکنید که این مهارت در کنار دیگر مهارت‌های شما معنا پیدا می‌کند و در واقع کارآیی دارد.
برخی از مهارت‌های کلیدی که برای حل مسئله باید داشته باشید عبارتند از:
• گوش دادن مداوم
• تحلیل و بررسی
• پژوهش
• خلاقیت
• برقراری ارتباط
• اعتماد و اطمینان داشتن
• تصمیم‌گیری
• تیم‌سازی
مهارت حل مسئله در هر شغلی و در هر سطحی مهم و ضروری است. به همین خاطر شما برای حل مسئله در شرکت باید علاوه بر مهارت‌های بالا، به مهارت‌های فنی و کلیدی آن صنعت نیز تسلط داشته باشید. به عنوان مثال، یک پرستار هنگام کار در بیمارستان برای تعامل با بیماران به مهارت بالا در گوش دادن و برقراری ارتباط نیاز دارد، اما به دانش علمی در مورد بیماری‌ها و داروها نیز نیاز دارد. در بسیاری از موارد، یک پرستار باید زمان مناسب برای مشورت با پزشک در مورد حالت خاصی از بیمار را بداند تا بتواند از مشکلات احتمالی پیشگیری کند و یا مشکلی را حل کند.
خوب است بدانید که مهارت حل مسئله با تمرین در هر فردی تقویت می‌شود. برای اینکه بتوانید به این تفکر برسید که فردی عالی در حل مسئله هستید و توانایی ایده‌پردازی در پیدا کردن راه‌حل را دارید، خوب است که سراغ تست‌های شخصیت‌شناسی بروید. تست شخصیت‌شناسی MBTI می‌تواند به شما این ایده را بدهد که شخصیت شما برای حل مسئله ساخته شده است یا اینکه در مهارت‌های دیگر توانایی دارید.
اهمیت مهارت حل مسئله
حل مسئله هم برای افراد و هم برای سازمان ها مهم است زیرا به ما توانایی اعمال کنترل بر محیط را می‌دهد.
• ترمیم چیزهایی که با مشکل مواجه هستند: برخی از چیزها با گذشت زمان فرسوده می‌شوند و برخی دیگر از روز اول دچار نقص هستند. محیط شخصی و کاری مملو از تعاملات و فرآیندهایی هستند که یا نقص داشته یا به شکل درست خود کار نمی‌کنند. حل مسئله به افراد توانایی تشخیص این مسائل و پیدا کردن دلیل خرابی، همچنین تعیین مسیر عملی برای ترمیم آنها را می‌دهد .
• استفاده از فرصت‌ها: حل مسئله فقط برای پاسخگویی به محیطی که امروزه وجود دارد به کار نمی‌رود. در مورد اهمیت مهارت حل مسئله لازم به ذکر است که این مهارت به ما در نوآوری، خلاقیت و مطلوب‌تر کردن محیطمان کمک می‌کند. حل مسئله به ما این امکان را می‌دهد که فرصت‌ها را در محیط شناسایی کرده و از آنها بهره‌برداری کنیم تا در نتیجه بتوانیم بر آینده‌ی خود کنترل داشته باشیم.
• پرداختن به رویدادهای آتی: انسان‌ها آموخته‌اند که فرآیندها را شناسایی کرده و از روابط علت و معلولی در محیطشان آگاه شوند. این مهارت نه تنها ما را قادر می‌سازد هنگام خرابی چیزها آنها را اصلاح کنیم بلکه با کمک آن می‌توانیم اتفاقات آینده را پیش‌بینی کنیم (بر اساس تجربه‌ی گذشته و وقایع جاری) حل مسئله می‌تواند برای رویدادهای پیش‌بینی شده اعمال شود. از طریق آن می‌توان بر احتمال وقوع این رویدادها تاثیر گذاشته یا در صورت وقوع آن، تاثیرش را به تاخیر بیندازیم.
• بهبود عملکرد: افراد و سازمان‌ها بی‌ارتباط با محیط نیستند. روابط، پیچیده، مداوم و در حال تغییرند که هر اقدام شخص می‌تواند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر آنها تاثیر بگذارد. این وابستگی متقابل انسان‌ها را قادر می‌سازد تا برای حل مشکلات پیچیده با یکدیگر همکاری کنند و همچنین دیگران را مجبور می‌کند که به بهبود عملکرد خود بپردازند. حل مسئله به ما کمک می‌کند که روابط را درک کنیم، مهارت‌های ارتباطی بهتری داشته باشیم و تغییرات و پیشرفت‌های لازم برای رقابت و زنده ماندن در یک محیط دائما در حال تغییر را به کار بگیریم .
روش‌های حل مسئله
حل مسئله معمولا به دو روش انجام می‌شود که تفاوت آنها تنها در تعداد مراحلی است که در این پروسه انجام می‌شود. در روش اول، فرآیند به ۶ مرحله تقسیم می‌شود و این در حالی است که در روش دوم، دو مرحله بیشتر از مرحله‌ی اول وجود دارد.
مدلی که در ادامه آن را توضیح خواهیم داد، مدل رایج در حل مسئله است که روش ۶ مرحله‌ای است که به آن روش کلاسیک نیز گفته می‌شود.
مراحل حل مسئله
حل مسئله تنها با داشتن مهارت در این کار انجام نمی‌شود. برای حل مسئله باید این مراحل را انجام دهید:
۱- مسئله را تعریف کنید
وضعیت را با دقت تجزیه‌وتحلیل کنید تا در مورد مشکل و جزئیات آن بیشتر بدانید. یک موقعیت و مشکل در سازمان، ممکن است حتی به مشکلات کوچک‌تری تقسیم شود. برای حل مشکلات باید آنها را ابتدا مشخص کنید و سپس به دنبال راه‌حل آن باشید. سعی کنید رفتار و پاسخ افرادی که مستقیم با مشکل در ارتباط هستند را پیش‌بینی کنید. سپس، بر اساس مشاهدات اولیه‌ی خود، این مراحل را برای دقیق‌تر نشان دادن مشکل انجام دهید:
• حقایق را از نظرات جدا کنید.
• فرآیندی را که باعث به وجود آمدن مشکل شده است، مشخص کنید.
• سیاست‌ها و رویه‌های شرکت را تجزیه‌وتحلیل کنید.
• به منظور جمع‌آوری اطلاعات بیشتر با اعضای تیم بیشتر صحبت کنید.
• مشکل را با اصطلاحات خاصی تعریف کنید.
• تمام اطلاعات لازم برای حل مشکل را جمع‌آوری کنید.
در تعریف مشکل، تمرکز خود را بر روی خود مشکل قرار دهید و از پرداختن به راه‌حل‌های احتمالی در این مرحله خودداری کنید. به عنوان مثال، جمله‌ی "ما باید اسناد آموزشی را بازنویسی کنیم" بر راه‌حل تمرکز دارد تا مشکل. در عوض، گفتن "مدارک و اسناد آموزشی ناقص است" مشکل را تعریف می‌کند که باید برای آن به دنبال راه‌حل بود.
بسته به پیچیدگی مشکل، ممکن است بخواهید از ابزارهایی مانند نمودارهای جریان داده و نمودارهای علت و معلولی برای تعریف و علل اصلی آن استفاده کنید.
۲- راه‌حل‌ها را مشخص کنید
برای رسیدن به تمام راه‌حل‌های موجود، طوفان فکری برگزار کنید. از همه‌ی کسانی که تحت‌تاثیر این مشکل هستند دعوت کنید تا پیشنهادات خود را بیان کنند و همچنین، با کسانی که ممکن است تجربه‌ی بیشتری در مورد نوع چالش شما داشته باشند نیز مشورت کنید. همچنین می‌توانید از نظرسنجی‌ها و بحث‌های گروهی برای به دست آوردن تعداد ایده‌ی بیشتر، بهره ببرید.
هنگام بررسی گزینه‌ها و راه‌حل‌ها این نکات را در نظر داشته باشید:
• هر چیزی که می‌تواند روند رسیدن به راه‌حل را کُند کند را در نظر داشته باشید.
• مطمئن شوید که ایده‌های به دست آمده، هدف و دورنمای یکسانی دارند و هدف آنها رفع چالش پیشِ رو است.
• مطمئن شوید که همه‌ی افراد چه درگیر و چه غیر درگیر با چالش در روند پیدا کردن راه‌حل مشارکت می‌کنند.
• بین گزینه‌ها و ایده‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت تمایز قائل شوید.
تمام راه‌حل‌های پیشنهادی را بنویسید. برای هر مشکل باید حداقل پنج تا هشت عدد راه‌حل داشته باشید.
۳- راه‌حل‌ها را ارزیابی کنید
هنگامی که لیستی از راه‌حل‌ها را به دست آوردید، وقت آن است که آنها را ارزیابی کنید. پیامدهای مثبت و منفی هر راه‌حل که در مرحله‌ی قبل تعریف شده بود را ارزیابی کنید. تمام راه‌حل‌ها را از نظر منابع موردنیاز برای اجرای آنها از جمله زمان، داده، پرسنل و بودجه، تجزیه‌وتحلیل کنید.
۴- راه‌حل را انتخاب کنید
پس از پایان فرآیند ارزیابی، راه‌حلی را انتخاب کنید که به احتمال زیاد مشکل را حل خواهد کرد. در زمان انتخاب راه‌حل مشخص کنید که مورد انتخاب شده توسط شما تا چه حد این اهداف را برآورده می‌کند:
• این راه‌حل مشکل را بدون به وجود آوردن مشکلی دیگر حل خواهد کرد.
• برای همه‌ی افراد درگیر قابل قبول است.
• پیاده‌سازی آن آسان و شدنی است.
• با سیاست‌ها و رویه‌های شرکت مطابقت دارد.
هنگام انتخاب راه‌حل، بسیار مهم است که اجرای آن را نیز در نظر داشته باشید. در مورد اجرای آن باید این موارد را در نظر داشته باشید:
• افراد مسئول اجرای راه‌حل
• نحوه‌ی اجرای راه‌حل توسط کارکنان
• مدت زمان و منابع موردنیاز
۵- راه‌حل انتخاب شده را اجرا کنید
مرحله‌ی بعدی شامل اجرای راه‌حل انتخاب شده است که معمولا شما را ملزم به انجام این اقدامات می‌کند:
• برای اجرای راه‌حل انتخاب شده، برنامه‌ای عملیاتی تدوین کنید.
• اهداف را تعیین کرده و آنها را به اهداف قابل اندازه‌گیری برای نظارت بر اجرا تفکیک کنید.
• زمان‌بندی اجرا را تعیین کنید.
• برنامه را به همه‌ی افراد درگیر اعلام کنید.
• برای طول فرآیند اجرای راه‌حل، کانال‌هایی برای ارائه‌ی بازخورد مشخص کنید.
۶- پیشرفت را زیر نظر داشته باشید و برای تغییرات احتمالی آماده باشید
در طول فرآیند، پیشرفت کار را پیگیری کنید و آن را اندازه‌گیری کنید تا مطمئن شوید که راه‌حل شما به درستی کار می‌کند. داده‌ها و بازخورد دیگران را جمع‌آوری کنید تا مشخص کنید که آیا راه‌حل توانسته نیازهای آنها را برآورده کند یا خیر. در صورت بروز هرگونه اتفاق غیرمنتظره، ممکن است لازم باشد مراحل را اصلاح کنید. اگر احساس می‌کنید راه‌حل مطابق برنامه پیش نمی‌رود، ممکن است لازم باشد به راه‌حل‌های جایگزین خود بازگردید و یک برنامه‌ی جدید را اجرا کنید.
مزایای فعالیت‌های حل مسئله در تیم‌سازی
حل مشکلات در تیم‌سازی، روشی موثر برای بهبود کار گروهی و همکاری افراد در قالب یک تیم است. البته یکی از مهم‌ترین دلایل برای تیم‌سازی نیز دور هم جمع کردن افراد برای رفع مشکلات است. در اصل، شما به کارکنان خود اجازه می‌دهید تا بدون هیچ‌گونه عامل استرس‌زایی در محل کار و تیم خود کارها را انجام دهند.
یکی از مزایای حل مسئله در تیم‌سازی، سنجش کارکنان از نظر مواجه با چالش‌هایی است که معمولا با آنها روبرو نمی‌شوند. این به شما این امکان را می‌دهد تیم را به روش‌های نوین آزمایش کنید و آنها را به چالش بکشید، تا آنها را به این کار وادارید تا سراغ ایده‌پردازی برای ارائه‌ی راه‌حل بروند. در بسیاری از موارد، حتی این روش می‌تواند افراد داخل هر تیم را برای رفع مشکل تغییر دهد. در واقع تیم‌ها در محل کار تغییر می‌کنند تا بتوانند مشکلات را حل کنند.
چگونه مهارت‌های خود در حل مسئله را تقویت کنیم؟
حل مسئله شامل تجزیه‌وتحلیل یک مسئله، تعریف رویکرد و اجرای راه‌حل آن می‌شود. مانند هر مهارت دیگری، برای بهبود آن نیاز است که روش و برنامه‌ای استراتژیک برای تمرین مشخص کنید.
این مراحل را دنبال کنید تا مهارت خود در حل مسئله را تقویت کنید:
• از یک چارچوب استراتژیک استفاده کنید.
• همدلی را تمرین کنید.
• یک سرگرمی برای خود داشته باشید.
• قدرت خود در به دست آوردن فرضیات را تقویت کنید.
• پشتکار را تمرین کنید.
• درباره‌ی روش‌های تمرینی پرس‌وجو کنید.
• تجربیات گذشته‌ی خود را در نظر بگیرید.
• در زمینه‌ی خود متخصص شوید.
• سراغ تمرین روش‌های نوین بروید.
• از دیگران کمک بخواهید.
منتشر شده در چهارشنبه 8 دي 1400
کد خبر : 10304
آخرین اخبار
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب‌سایت محفوظ می‌باشد.
طراحی وب سایت : ایران طراح
طراحی وب سایت : ایران طراح